یادمان شهدای تنگه چزابه

چزابه منطقه‌اي است در 17کیلومتری شمال‌غربی شهر بستان به عرض متغیر 2 تا 4کیلومتر كه از شمال به منطقه فكه، از جنوب به شهر بستان، از غرب به خط مرزي ايران و عراق و از شرق به ارتفاعات ميشداغ محدود مي‌شود و بین تپه‌های رملی و هورالهویزه و بر سر جاده مرزی فکه- بستان قرار دارد و پاسگاه مرزی سوبله ایران و شیب عراق در شمال آن قرار دارد. این منطقه به علت قرارگیری در بین هور و تپه‌های رملی یک گلوگاه محسوب شده و به دلیل قرار داشتن در مسیر دستیابی به شهرهای بستان و سوسنگرد از موقعیت ویژه‌ای برخوردار است و به همین دلیل این منطقه یکی از پنج معبر اصلی هجوم ارتش عراق به خوزستان بود. در هجوم31/6/1359 به چزابه، با وجود مقاومت مدافعان اندک آن، ارتش عراق نتوانست موقعیت خود را تا 2/7/1359 در چزابه تثبیت کند. دشمن سرانجام در روز 3/7/1359 با عبور از چزابه به طرف تپه‌های الله‌اکبر و بستان پیش‌روی کرد. از آن زمان تنگ چزابه در اختیار دشمن بود تا اینکه در 8/9/1360در جریان عملیات طریق‌القدس آزاد شد. در روز 17بهمن1360، ارتش بعث عراق دو تيپ، يك لشكر و يك گردان را در آستانه عملیات فتح‌المبین از نقاط مختلف عراق با هدف جلوگيري از انجام عمليات عملیات به تنگ چزابه ‌روانه کرد و حدود 300متر در عمق مواضع خودی نفوذ می‌کند. در پاسخ به این اقدام، 18گردان از نیروهایی که سپاه پاسداران برای اجرای عملیات فتح‌المبین آماده کرده بود به تدریج به چزابه اعزام و با دشمن درگیر شدند. لیکن موفقیتی به دست نیامد تا اینکه در تاریخ 1/12/1360چهارگردان از سپاه و دو گردان از ارتش طی عملیاتی با نام مولای‌متقیان(ع) وارد عمل شده و این منطقه پس از 14روز نبرد طاقت‌فرسا به طورکامل آزاد شد. در جریان عملیات خیبر نیز به منظور فریب دشمن عملیات ایذایی والفجر6 در تنگ چزابه و دشت چیلات صورت گرفت که متأسفانه قریب به 400نفر از رزمندگان در این عملیات مفقودالاثر شدند. اکنون یادمان شهدای چزابه که در محل تنگ چزابه و در غرب جاده فکه- بستان قرار دارد، میزبان هشت شهید‌گمنام این منطقه است.